ADRA

                O pasado xoves 15 de decembro na sede do Museo Liste en Vigo presentouse o nº6 de Adra (Revista dos socios e socias do Museo do Pobo Galego). Adra é unha publicación anual que recolle estudos de diversos investigadores sobre variados aspectos da cultura universal e especialmente da cultura galega, sobre todo do campo da etnografía. É, na miña modesta opinión, unha mostra da capacidade de traballo, de sensibilidade destas persoas e sobre todo da riqueza dos costumes do pobo galego tantas veces esquecidas ou menosprezadas.

                Son malos tempos para a lírica e tamén para a investigación. Este número de Adra tivo dificultades para ver a luz. A crise que todo o cega, que todo o dificulta, fixo que as axudas institucionais e os patrocinios privados desaparecesen polo que a súa publicación é unha pequena milagre froito do esforzo e a xenerosidade dalgunhas persoas, sobre todo o seu Consello de Redacción.

Este blog é un espazo modesto, con poucas visitas; é só un lugar case privado onde comparto cos amigos e con quen queira algunhas das miñas actividades ou as de persoas achegadas, coa única intención de facelas un pouco visibles, pero agora esta tribuna convértese nun chamamento. Apoiar a cultura non é só un acto de xenerosidade, nin unha inversión na procura dunha desgravación fiscal – as axudas económicas ao Museo do PoboGalego (entidade editora), como entidade sen ánimo de lucro, ten a súa correspondente desgravación–, é, sobre todo, un xeito prestixioso de facerse visible no mundo, publicacións como Adra, a través do intercambio de publicacións chegan a institucións moi importantes dentro e fóra de Galicia. Os empresarios e institucións privadas, etc, amantes da cultura galega –sei que hai moitas– teñen aquí unha oportunidade para estar presentes como emprendedores, como amantes da cultura e como seres humanos comprometidos co seu tempo.

Sempre penso que o importante non é comunicar dificultades senón proclamar o realizado, celebralo, quero invitarvos a que leades este número da revista, atoparedes artigos moi interesantes sobre aspectos do pensamento de Benito Feijoo, sobre as fotografías galegas de comezos do s.XX de Jules Gervais-Courtllemont, sobre refráns referidos á muller, sobre as casetas de pescadores de Carnota, sobre o espírito innovador de Pérez Artime, sobre os pergamiños de Johan Núñez d’Aponte, sobre o mestre e poeta republicano Acuña e sobre o propio Museo Liste.

O meu amigo Manuel Aldao e un servidor tamén participamos cun segundo artigo sobre a cultura da auga na nosa Vila, neste caso no lugar de Bon. Como aperitivo do que podedes ler reprodúzovos un fragmento da primeira parte publicado no número 5 de Adra:

              “Este artigo quere máis que saciar curiosidades, provocalas. Pretende ser unha pequena achega a un inmenso e non sempre ben ponderado legado. É unha homenaxe á capacidade dos nosos antepasados para coñecer a natureza e para aproveitar os seus recursos mediante infraestruturas de simple aparencia (os lagos, os sifóns, as redes de presas...) pero enormemente axeitadas ao fin para o que foron creadas; á habilidade para chegar a acordos flexibles, sutís, xustos, para coa a terra e para con eles, sempre baixo a intención de non danar a ninguén.

                   “As augas son xentes”, dicía Derzu Uzala[1]. O Xefe Seattle[2] proclamaba que cada parcela de terra era sagrada e que o murmurio da auga era a voz do pai do seu pai e polo tanto había que tratala co mesmo agarimo co que se trata a un irmán. Son verbas de persoas que sentían a natureza, que se sentían na natureza. Os nosos antepasados tamén aprenderon a dialogar con ela, a comprender os seus cambios, tantas veces previsibles, a sentir os efectos das estacións, das horas do día. Ofrecer novos camiños á auga, cando non se lle impide ser, é unha forma de mostrar agarimo, por iso unha presa pode ser tamén un agasallo, acoller nun lago é unha oferta de fogar; que augas e campos, augas e cultivos se encontren sen dano pode ser, sen dúbida, unha declaración de amor.

                Ás veces os homes dedican demasiado tempo ao cultivo das diferenzas para escavar trincheiras e non para ofrecelas como riquezas comúns. Convertemos a historia nunha terrible páxina de sucesos onde os heroes son os aniquiladores do próximo e avergoñámonos de mostrar o camiñar dos que buscan resolver os conflitos con acordos. Sabemos que a historia que contamos tamén está chea de picarescas e de traxedias porque ningún código pode evitalas totalmente pero debemos sentir un xusto orgullo da capacidade dos nosos maiores para chegar a acordos equitativos, con eles mesmos e coa terra –sagrada non o esquezamos–; acordos que implicaban traballos comúns, respecto polos dereitos alleos, polas diferenzas, porque cada pequeno pago era un mundo, pero  sempre dentro do espírito de que compartir é o xeito máis perfecto de superar a necesidade.

             Diciamos ao principio que máis que unha descrición este artigo quería ser un canto, aceptamos, pois, querido lector, as túas dúbidas, pero comparte connosco que, máis alá de inevitables intermitencias, o esforzo dos nosos devanceiros por adaptarse ao ciclos da natureza, por poñer en común os recursos é do “material con que se forxan os soños”.                                                                                                                                                                                                          

                Estes dous artigos non serían posibles sen a amabilidade dos nosos informantes, persoas ás que quero citar aquí con nomes e apelidos: Manuel Arguibay, José Cruz, Josefa Ferradás Martínez,  Carmen Freire Pousa, José García Novas, Segundo Mandado, Xosé Piñeiro Martinez, Constante Portela, Isabel Portela, María Pousa Ferradás  Manuel Tenorio e Alejandro Vidal Acuña; aos que nos proporcionaron os documentos base do noso estudo: Xosé Estévez Estévez (Checho), José García Novas, Antonio Novas Loira Mónica Porto González e sobre todo o investigador Arturo Sánchez Cidrás; e tamén Xosé Martínez García, profesor e tradutor (ten vertido na lingua galega a varios dos clásicos latinos, abonda con citar a súa tradución de A Conxuración de Catilina de Salustio), polas súas observacións lingüísticas e conceptuais que contribuíron a enriquecer o noso traballo. Grazas a todos.

         Tamén quero agradecer á profesora e amiga Fátima Braña que fixese posible a nosa participación en Adra e a Manuel Vilar as amables e xenerosas palabras para co noso traballo na presentación da revista.

         Espero que Adra siga a ser unha publicación viva, fecunda, que recolla parte da esencia do noso ser  e que a sociedade galega non permita a súa desaparición.

---

[1] Derzu Uzala era un cazador da tribu Hezhen, nómade e animista. Vladimir Arneniev escribiu unha obra do mesmo nome na que narra o seu encontro con este personaxe. Akira Kurosawa levouna ao cine en 1974, obtendo ao ano seguinte o Óscar a mellor película en lingua non inglesa. De esta última obra extraemos a cita.

[2] É de dominio xeral que o discurso que hoxe citamos atópase moi alterado respecto do orixinal.